آشنایی با شیرین بیان و خواص درمانی آن

شیرین بیان Licorice

شیرین بیان از دیرباز برای درمان انواع سرفه ها و نیز به عنوان یک داروی مسکن در پوست مورد استفاده بوده است. مردم از آن برای درمان اسپاسم و تورم، برونشیت، روماتیسم و روم مفاصل نیز سود می جویند. می توانید از آن به عنوان ملین نیز استفاده کنید.

بسیاری از پزشکان فرآورده های تهیه شده از ریشة این گیاه را برای درمان زخم گوارشی و التهاب معده مزمن تجویز می کنند (گاستریت مزمن). برخی دیگر ریشه این گیاه را برای نارسایی اولیه فوق کلیه تجویز می کنند.

معرفی گیاه

شیرین بیان اسپانیایی (Glycyrrhiza glabra) به صورت خودرو در برخی از نقاط اروپا و آسیا می روید. شیرین بیان نوعی گیاه بادوام است که طول آن به ۳ تا ۷ پا می رسد و سیستم ریشه ای پرشاخ و برگی دارد. ریشه های آن مشتمل بر بخشهای مستقیم چوب چین و چروک دار و الیافی بلند و سیلندری شکل است و به طور افقی در زیرزمین رشد می کند. ریشه های این گیاه در بیرون از زمین به رنگ قهوه ای و در زیر خاک به رنگ زرد است.

�گلی سیریزین� (Glycyrrhizin) به عنوان ماده ای فعال در ریشه شیرین بیان پنجاه برابر از شکر شیرینتر است. این ماده حاوی ترکیبی به نام �اسید گلی سیریزیک� مخلوط با نمکهای پتاسیم و کلسیم است. گلی سیریزین و اسید گلی سیریزیک برای درمان زخم های گوارشی مفید است. شیرین بیان همیشه باید با احتیاط مصرف گردد چون مادة گلی سیریزین و اسید گلی سیریزیک موجود در آن می توانند به غدد فوق کلیه آسیب رسانند.

ترکیبات گیاه

فرآورده های حاصله از شیرین بیان از ریشه ها و ساقه های زیرزمینی گیاه فراهم می آیند. گلی سیریزین و اسید گلی سیریزیک مهمترین مواد موجود در این گیاه هستند. ریشه های این گیاه حاوی کومارین، فلاون، روغنهای فرار و استرول گیاهی نیز هست. اشکال موجود فرآورده های شیرین بیان از ریشه پوست کنده یا پوست دار خشک آن تهیه میشوند.

شکل پودری ریشه و همچنین محصولات ریشه ای که به شکل خوبی برش داده شده اند، عصاره های خشک و عصاره های مایع این گیاه نیز یافت می شوند. برخی از عصاره های ریشه این گیاه فاقد عناصر زیانباری است. به اینگونه عصاره های گیاهی، شیرین بیان عاری از گلی سیریزین (DGL) گفته میشود و به غدد فوق کلیه آسیب نمی رساند. اگر از انواع زخم های معهده ای یا دوازدهه گانه رنج می برید، می توانید شیرین بیان عاری از گلی سیریزین مصرف کنید.

نحوه مصرف

عصاره های ریشة شیرین بیان عفونتهای استاف و استرپ را از بین می برد و در قبال ویروسهایی نظیر HIV، هپاتیت A و هرپس ها مقاومت می کند. ریشه این گیاه خمیر عامل عفونتهای کاندیدا را از بین می برد.

تحقیقات علمی نشان می دهد که شیرین بیان عاری از گلی سیریزین تورم را کاهش می دهد و به اندازة برخی از داروهای تجویزی برای درمان زخم های گاستریت مؤثر است. شیرین بیان را به طریق زیر می توانید مصرف کنید:

* ریشه خشک: ۱ تا ۵ گرم جوشانیده یا دم کرده روزی سه بار.

* تنتور شیرین بیان: ۲ تا ۵ میلی لیتر روزی سه بار.

* عصاره شیرین بیان عاری از گلی سیریزین: ۰/۴ تا ۱/۶ گرم برای درمان زخم گواری، روزانه سه بار.

* عصاره شیرین بیان ۱:۴، در قالب قرص جویدنی با محتوای ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلی گرم به مدت ۲۰ دقیقه قبل از صرف غذا برای درمان زخم گوارشی.

نکات احتیاطی

در صورت مصرف بالای فرآورده های تهیه شده از شیرین بیان یا در صورت جویدن تنباکوی دارای عطر شیرین بیان یا در صورت مصرف سایر فرآورده های حاصل از شیرین بیان کمال احتیاط را از خود نشان دهید. در چنین حالاتی خطر مسمومیت شیرین بیانی ممکن است. اگر روزانه بیشتر از ۲۰ گرم شیرین بیان مصرف می کنید، بروز واکنش به دور از انتظار نیست. مصرف زیادی گلی سیریزین سبب بروز حالتی به نام �سودوآلدسترونیسم� می گردد که سبب میشود تا نسبت به هورمون موجود در قشر فوق کلیه آشکارا حساس باشید. این حالت موجب سردرد خستگی میشود.

همچنین سبب میشود که آب بدن نگهداشته شود. مصرف میزان بالای گلی سیریزین می تواند به بروز حالات خطرناکی نظیر فشارخون بالا و حتی سکته قلبی منجر گردد. این علایم در صورت مصرف روزانه بیش از ۱۰۰ گرم گلی کریزین ظرف یک هفته بروز می کند. انسان معمولاً در اثر مصرف زیاده از حد شیرین بیان یا گلی سیریزین نمی میرد اما اگر مصرف شیرین بیان در حد متوسط هم باشد، بروز عوارض جانبی دور از انتظار نیست. گزارش شده است که برخی از افراد در اثر مصرف آن با درد عضله روبرو شده و عده ای دیگر با کرخ شدن دست و پا مواجه شده اند. افزایش بیش از حد شیرین بیان سبب افزایش وزن نیز میشود.

اگر میزان مصرفی را در حد توصیه شده رعایت کنید می توان از این مشکلات اجتناب کرد. اگر با هرگونه مشکلات یا نگرانیهای درمانی مواجه شدید، موضوع را با پزشک معالج خود در میان بگذارید. در صورت بالا بودن فشار خون یا ناراحتی کلیه، قلب یا کبد از مصرف شیرین بیان بپرهیزید. اگر باردار هستید از فرآورده های این گیاه استفاده نکنید. اگر شیر می دهید، باز هم از مصرف شیرین بیان بپرهیزید.

صرفنظر از نحوة سلامتی، از مصرف بیش از چهار تا شش هفته شیرین بیان دوری جویند.

تداخل های احتمالی

اگر مدرهای تیازید مصرف می کنید، فرآورده های شیرین بیان مصرف نکنید چون مصرف آنها می تواند با مصرف شیرین بیان تداخل ایجاد کند و در نتیجه سبب میشود تا پتاسیم زیادی را از دست بدهید