یازده دوست پوست

 ويتامين‌ها ترکيبات ارگانيکي هستند که از نظر بيولوژيکي فعال و براي فعاليت‌هاي فيزيولوژيکي بدن ضروري هستند. ويتامين‌ها به عنوان کوآنزيم متابوليکي نقش حياتي در رشد و عملکرد طبيعي بافت‌ها دارند. کمبود يا زيادي ويتامين‌ها در بدن مي‌تواند منشأ بسياري از مشکلات پوستي شود. البته مصرف بيش از اندازه ويتامين‌ها فقط در گروه ويتامين‌هاي محلول در چربي يعني ويتامين A، E، D و K ممکن است رخ دهد و در ويتامين‌هاي محلول در آب يعني ويتامين C، B مشاهده مي‌شود.

1.ويتامين A: يک ويتامين محلول در چربي است که عمدتا در چربي‌هاي حيواني، شير و کبد و با مقدار کمتر در برگ سبزيجات سبز و مقدار بيشتر در هويج يافت مي‌شود. مهم‌ترين نقش ويتامينA در پوست، نرمال کردن عملکرد اپيدرم پوست است به نحوي که کمبود آن مي‌تواند باعث خشکي و زبري پوست شود. شکنندگي و تنک شدن موها و هيپرکراتوز فوليکولي پوست که پوست‌ نماي پوست مرغ پيدا کند نيز از ساير عوارض کمبود ويتامين A در بدن است. زيادي ويتامين A در پوست مي‌تواند باعث خشکي، زبري، خارش و پوسته‌ريزي و ترک لب‌ها شود.

2.ويتامين D: اين ويتامين كه در کره، تخم‌مرغ، کبد و روغن کبد ماهي وجود دارد، باعث تنظيم متابوليسم کلسيم و فسفر شده و در پوست به دنبال تابش اشعه ماوراي‌بنفش خورشيد نيز ساخته مي‌شود. بنابراين به کساني که آفتاب کافي به پوست‌شان نمي‌رسد به علت استفاده از پوشش کامل بدن و همزمان استفاده از ضدآفتاب‌ها، توصيه مي‌شود که ويتامين D را به صورت مکمل غذايي دريافت کنند. ويتامين D و آنالوگ‌هاي آن در تمايز سلول‌هاي اپيدرم نقش مهمي دارند به نحوي که از آنالوگ‌هاي ويتامينD در درمان پسوريازيس يا بيماري داء صدف استفاده مي‌شود.

3.ويتامين‌E: که در روغن‌هاي گياهي و مغزها (آجيل) يافت مي‌شود، يک آنتي‌آکسيدان قوي است و در ترميم زخم‌ها و حفاظت پوست در مقابل آفتاب و جلوگيري از پيري زودرس پوست نقش مهمي دارد.

4.ويتامين C: اسيدآسکوربيک يک ويتامين محلول در آب است که به وفور در ميوه‌ و سبزي‌هاي يافت مي‌شود و نقش مهمي در تشکيل کلاژن و جذب آهن، متابوليسم اسيدفوليک و عملکرد صحيح گلبول‌هاي سفيد ايفا مي‌کند. در جامعه ما به خاطر وجود و وفور منابع غني از ويتامين C، کمبود آن به ندرت ديده مي‌شود. کمبود ويتامين C باعث هيپرکراتوز (زبر شدن) دهانه فوليکولي پوست اندام‌ها و تنه و شکنندگي موها، خون‌ريزي زير پوستي، لثه‌ها و ضخيم‌ شدن لثه مي‌شود. اين ويتامين به عنوان يک آنتي‌اکسيدان قوي نقش مهمي در جلوگيري از پيري زودرس پوست و مقاومت بيشتر پوست در مقابل نورخورشيد دارد و مصرف موضعي آن باعث روشن‌تر شدن پوست مي‌شود.

5.ويتامين‌هاي گروه B: از جمله ويتامين‌هاي محلول در آب و شامل 8 ويتامين ضروري براي فعاليت بدن هستند. کمبود آنها در سوءتغذيه شديد و در مواردي که کمبود روي و کمبود اسيدهاي چرب ضروري وجود دارد، ديده مي‌شود.

6.کمبود ويتامين B1 (تيامين): باعث بروز بيماري بري‌بري مي‌شود. منابع غني از ويتامين B1، گوشت، مخمرها، جگر، تخم‌مرغ و سبزيجات هستند. تغييرات پوستي مخاطي از جمله ادم، التهاب و درد زبان از علائم کمبود آن است.

7.ويتامين B2 يا ريبوفلاوين در شير و غذاهاي حاوي ويتامين B2 يافت مي‌شود. کمبود آن در پوست، بيماري پوستي شبيه درماتيت سبورتيک ايجاد مي‌کند. از بين رفتن پرزهاي زبان مي‌تواند از ديگر علائم پوستي مخاطي آن باشد.

8.ويتامين B3 يا نياسين: در جگر، ماهي سالمون و گوشت يافت مي‌‌شود. نقش مهمي در واکنش‌هاي اکسيداسيون و احياي بدن ايفا مي‌کند. نياسين نقش مهمي در بيوسنتز ليپيدهاي پوستي که نقش مهمي در عملکرد حفاظتي پوست دارند ايفا مي‌کند. بيماري پلاگرا که شامل درماتيت، اسهال و فراموشي است ناشي از کمبود اين ويتامين است. درماتيت ناشي از کمبود نياسين به صورت قرمزي قرنيه در نواحي در معرض نور خورشيد، همراه با پوسته‌ريزي و هيپرپيگمانتاسيون پوست آن نواحي است.

9.ويتامين B6 يا پيروکسيدين: به وفور در طبيعت يافت مي‌شود. داروهايي مانند قرص‌هاي جلوگيري از بارداري، هيدرالازين و پني‌سيلامين مي‌توانند باعث کمبود آن شوند. کمبود آن باعث درماتيت دور دهان، التهاب دهان و زبان مي‌شود.

 10.ويتامين B12: در فرآورده‌هاي حيواني به وفور يافت مي‌شود. نقش مهمي در سنتز DNA دارد. يافته‌هاي پوستي کمبود ويتامين غيرشايع هستند ولي قرمزي و درد زبان، تيرگي بيشتر پوست در چين‌هاي بدن و کم‌خوني مگالوبلاستيک ديده مي‌شود.

11.ويتامين B9 يا اسيدفوليک: در جگر، گوشت، شيريني و برگ‌هاي سبز سبزيجات يافت مي‌شود. مانند ويتامين B12 در سنتز DNA نقش دارد. کمبود آن نيز باعث التهاب لب، زبان و مخاط و تغيير رنگ تيره پوست نواحي در معرض آفتاب مي‌شود. کم‌خوني مگالوبلاستيک از علائم آن است. کمبود ويتامين B5، علائم پوستي مخاطي ندارد. بيوتين يا ويتامين H، به وفور در جگر و به مقدار کمتر در گوشت، زرده تخم‌مرغ، مخمرها و گوجه‌فرنگي يافت و به علاوه در روده انسان توسط باکتري‌ها نيز ساخته مي‌شود. کمبود بيوتين باعث ريزش مو، اگزماي پوست و گزگز پوست خواهد شد.